Interview; Noord-Korea verbreekt het niet-aanvalsverdrag met Zuid-Korea.

INTERVIEW Noord-Korea heeft het niet-aanvalsverdrag met Zuid-Korea verbroken en de speciale telefoonlijn afgesneden, waarmee de twee landen in tijden van crisis met elkaar communiceren. Dit komt een dag nadat de Verenigde Naties  besloten om Noord-Korea nieuwe sancties op te leggen voor de raket- en kernproeven die het land heeft gehouden. Is dit weer een knap staaltje retoriek, of moeten we ons echt zorgen maken? 'Ik weet niet zeker of ik deze zomer nog wel met mijn gezin in de regio op vakantie ga', zegt Remco Breuker, hoogleraar Korea-studies aan de Universiteit Leiden.

Bent u geschrokken van het nieuws vanmorgen?
'Dat ben ik zeker. Het kwam niet onverwachts, want je kon het zien aankomen dat Noord-Korea fel zou reageren op de sancties, maar zelfs dan is het schokkend om te zien dat het zo ver heeft moeten komen.'

Het is niet de eerste keer dat Pyongyang ferme taal spreekt. Is dat nu anders? 
'Het gaat van kwaad tot erger; en dat geldt voor alle betrokken partijen.  Dat past ook wel in de politiek van de Verenigde Staten: die gaan er van uit dat het regime van Noord-Korea toch niet zal voortbestaan. Hoe meer druk we op Pyongyang uitoefenen, zo luidt de doctrine, hoe eerder het regime valt. Het probleem is: dat gebeurt niet. En het werkt alleen maar averechts als de druk verder wordt opgevoerd.'

Maar de internationale gemeenschap staat ook met de rug tegen de muur. als er een nucleaire test is uitgevoerd, kunnen ze de ogen toch niet sluiten omdat Pyongyang alleen maar nóg harder terug gaat schoppen? 
'Nee, dat is waar, en ik wil Noord-Korea ook zeker niet verdedigen. Maar alle partijen komen steeds dieper in hun loopgraaf te zitten en niemand krabbelt terug, uit angst voor gezichtsverlies. Daar schuilt een heel reëel gevaar in. Na alle felle retoriek, doet Pyongyang nu niet als eerste een stapje terug. Maar ik zie de nieuwe president van Zuid-Korea nu ook niet toegeven, of, wat dat betreft, de Verenigde Staten. Toch zal iemand als eerste met de ogen moeten knipperen.'

We horen alleen maar oorlogstaal en ook de speciale telefoonlijn tussen Seoul en Pyongyang zou zijn afgesloten. Betekent dit dat het mis gaat?
Je kunt nooit in de toekomst kijken, maar ik maak me zeker zorgen. Ik weet bijvoorbeeld niet zeker of ik deze zomer nog wel met mijn gezin naar Zuid-Korea op vakantie zal gaan. Maar dat die hotline is afgesloten, is pure symboliek. Ik geloof zeker dat andere kanalen nog wel open staan. 

Er zijn eigenlijk drie zaken waaraan je kunt aflezen of het echt misgaat: Eén: als er echt niet meer gecommuniceerd wordt, en dat hoor je natuurlijk pas achteraf. Twee: Als Zuid-Korea bewoners langs de westkust gaat evacueren. En drie: als het industriële complex in Kaesong dichtgaat, een enclave waar Noord- en Zuid-Koreanen samenwerken. Dat is bijna altijd opengebleven, hoe erg de spanningen ook waren.'

In hoeverre staat de Noord-Koreaanse bevolking achter het regime?
Helemaal! Misschien willen ze wel een ander regime, maar in dit geval hebben de Noord-Koreanen echt het gevoel dat hun soevereiniteit wordt bedreigd. Ik heb het idee dat Amerika dat niet serieus neemt: alsof de Noordkoreanen wel zouden denken dat Amerika het uiteindelijk goed met hen voor heeft. Dat voelen ze niet zo. De angst voor de VS is misschien het gevolg van propaganda, maar hij is er wel. De bevolking zal altijd kiezen voor de duivel die ze kennen.'

Is er iets wat de internationale gemeenschap nog kan doen om de boel te de-escaleren? 
'Niet heel veel - we hadden veel eerder een andere politiek moeten voeren om deze situatie te voorkomen. Maar goed, de klok kan niet worden teruggedraaid en we moeten uit de huidige situatie zien te komen. 

Misschien is dit het moment dat Europa naar voren kan stappen. We volgen nu de Amerikanen, maar zouden een eigen koers moeten uitzetten en Noord-Korea de hand reiken. Dat voelt tegennatuurlijk omdat het zo'n onmenselijk regime is, maar als we willen bijdragen aan de oplossing van een probleem, zullen we onze handen vies moeten durven maken. Het heeft geen zin om met je morele gelijk te blijven dwepen als het mensenlevens kan kosten. Het regime in Pyongyang verdwijnt niet zomaar, en met die realiteit moeten we werken, of we dat nu leuk vinden of niet.'